In drie van de Ubiquay projecten staat het ontwikkelen van nieuwe kennis en technologie centraal. Het vierde project – UBQ4 – is de bindende factor. Het is gericht op de vraag hoe nieuwe kennis, innovaties en waarden kunnen worden ingebed in gemeentelijk beleid, beheer en projecten. Joanne Vinke-de Kruijf, projectleider: ‘We kijken zowel terug als vooruit. Hoe wordt er nu al gewerkt door gemeenten? Vervolgens gaan we de hieruit geleerde lessen en nieuwe aanpakken uitproberen, verspreiden en inbedden.’

Joanne Vinke-De Kruijf is werkzaam als universitair hoofddocent bij de afdeling Civiele Techniek en Management van de faculteit Engineering Technology. ‘Gemeenten die bezig zijn met de opgave rond bruggen en kademuren doen dit in een veranderende context. Vroeger stonden waarden zoals veiligheid, bereikbaarheid en kosteneffectiviteit centraal. Gaandeweg is er steeds meer aandacht gekomen voor andere waarden zoals burgerparticipatie, duurzaamheid, klimaatadaptatie, biodiversiteit enzovoort. Ook technisch is er meer mogelijk. Dit betekent dat een gemeente een andere keuze maakt: bijvoorbeeld levensduurverlenging in plaats van totale vervanging van een kademuur. We zien dat het denken vanuit die brede waaier aan waarden gemeenten dwingt om te zoeken naar andere en slimmere oplossingen.’ Daarbij kan de ene waarde de andere versterken. ‘Zo raakt het behoud van bomen meerdere waarden tegelijk: niet alleen biodiversiteit, maar ook klimaatadaptatie, omdat bomen voor verkoeling kunnen zorgen bij hitte.’

Synthese-cases

UBQ4 is later gestart dan de eerste drie projecten. Dat is bewust zo gedaan, vertelt Vinke-De Kruijf. ‘Wij bouwen voort op wat er in de andere drie projecten LiveQuay, STABILITY en Logiquay gebeurt. Zij ontwikkelen met hun breed samengestelde consortia van onderzoekers, overheden en adviserende en uitvoerende partijen vooral technische kennis. Wij richten op ons op het gebruik van deze kennis in de praktijk. We ontwikkelen en testen met een relatief klein consortium handvatten om veranderende waarden, nieuw kennis en technische innovaties op een dynamische manier te integreren in het assetmanagement van gemeentelijke organisaties. We doen dat in nauwe samenwerking met de andere drie URBIQUAY-projecten. Ook doen we bewust onderzoek naar synthese-cases: een locatie of innovatieve techniek die ook onderzocht wordt in minimaal één ander URBIQUAY-project’

Waardenkader

In de drie werkpakketten nemen de onderzoekers steeds een ander perspectief in om naar de synthese-cases te kijken. ’Het eerste perspectief is dat van de maatschappelijke waarden. In dit werkpakket wordt een raamwerk ontwikkeld voor het identificeren, categoriseren en operationaliseren van de maatschappelijke waarden die moeten worden meegenomen in besluitvormingsprocessen. Het raamwerk ‘kijkt’ ook ‘vooruit’ omdat waarden natuurlijk door de tijd heen veranderen.’

Wat werken met waarden betreft heeft de gemeente Amsterdam al een flinke stap gezet, vertelt Vinke-De Kruijf. ‘Amsterdam heeft afgelopen jaar een integrale manier van afwegen ontwikkeld. Natuurlijk blijft de technische staat van de bruggen en kademuren een belangrijk uitgangspunt, maar bij het kiezen voor een oplossing (vervangen, renoveren, functieverandering of niets doen) zijn nu verschillende experts betrokken die allemaal verschillende waarden inbrengen. Dat maakt het maken van een integrale afweging mogelijk. Ook Den Haag is hiermee bezig. Bijzonder aan Amsterdam is natuurlijk dat het een heel grote gemeente is met een enorme opgave rond bruggen en kademuren. Dat is bij de andere twee gemeentelijke partners in ons project, Den Haag en Zwolle, anders. Door diverse gemeentelijke situaties te bestuderen, kunnen we straks voor verschillende typen gemeenten aanbevelingen doen. Een gemeente als Zwolle, met minder kademuren en capaciteit, heeft voor ons onderzoek veel toegevoegde waarde, omdat die representatief is voor veel andere, minder grote gemeenten in Nederland die met soortgelijke opgaven te maken hebben.’

Meekijken

Het tweede werkpakket neemt het perspectief in van responsiviteit. Dat onderzoek is gericht op het identificeren van de wijze waarop innovaties en nieuwe kennis worden geïncorporeerd in de gemeentelijke praktijk van assetmanagement. ‘Responsief betekent dat de organisatie openstaat voor en kan omgaan met veranderingen, zowel op de lange als de korte termijn. Een onderdeel hiervan is hoe je omgaat met conflicterende waarden.’

In het derde werkpakket staat de praktische inbedding van innovaties centraal. Het doel is om contextspecifieke en generaliseerbare methoden, benaderingen en richtlijnen te ontwikkelen en valideren. ‘Dit wordt uitgevoerd door Saxion Hogeschool en speelt zich af op het uitvoerende projectniveau. De andere perspectieven liggen meer op het strategische en tactische niveau van assetmanagement. Uiteraard moeten de drie niveaus ook met elkaar ‘kloppen’. Daar kijken we in dit werkpakket ook naar.’

Breed verbinden

UBQ4 zal aanbevelingen opleveren waarmee gemeenten hun processen, programma’s en afzonderlijke projecten kunnen verbeteren. Vinke-De Kruijf: ‘De eerste twee jaar van ons project kijken we vooral terug op hoe er nu al gewerkt wordt. Na twee jaar verzamelen en reflecteren we op de geleerde lessen en ontwikkelen we aanbevelingen. Vervolgens is er ook tijd om met die aanbevelingen in de praktijk te experimenteren, zodat we kunnen kijken of het werkt. Voor de verspreiding van de opgedane kennis is de medewerking van partner CROW essentieel. Zij publiceren over verschillende infrastructurele onderwerpen handboeken en spelen een centrale rol in de verschillende platforms rond bruggen en kademuren.’ De scope van UBQ4 beperkt zich niet per se tot de projecten die binnen URBIQUAY zelf langskomen. ‘We zien ook kansen om de samenwerking te zoeken met wat er in Amsterdam rond het Groeifondsproject Multifunctionele Kademuren gebeurt. En via de betrokkenheid van Saxion bij de City Deal Tijdloze Grachten komen we in aanraking met nog meer steden.’

UBQ4 is met recht de bindende factor binnen URBIQUAY. ‘Alle partners van alle drie de andere projecten zijn betrokken. Dat zie je onder meer terug in de supervisie van de promovendi van UBQ4. Ook komen we elke zes tot acht weken met alle uitvoerende onderzoekers samen bij AMS Institute en in zogenoemde LAB-middagen. We wisselen dan kennis en ervaringen uit en gaan bijvoorbeeld ook op excursie.’

In UBQ4 (Urbiquay for responsive and value-based asset management) werken de volgende partijen samen: Universiteit Twente, Technische Universiteit Delft, Saxion Hogeschool, CROW, Gemeente Amsterdam, Gemeente Den Haag, Gemeente Zwolle.

Meer over Urbiquay